W wielu polskich miastach normy zanieczyszczeń przekraczane są nawet o kilka tysięcy procent. Według danych opublikowanych przez Polski Alarm Smogowy w Krakowie, Bogatyni (woj. Dolnośląskie), Opocznie przez ponad 150 dni odnotowywano przekroczenie dopuszczalnego dobowego stężenia tzw. pyłu zawieszonego. Dla przykładu katowiczanie wdychają tyle rakotwórczego benzo(a)pirenu, jakby wypalali 7 papierosów dziennie. Smog to problem na całym świecie. W Polsce jego źródłem jest tzw. niska emisja, dlatego to nienaturalne zjawisko występuje głównie w okresie grzewczym (wrzesień – marzec). W związku z tym największy wpływ na jego ograniczenie mają głównie mieszkańcy budynków jednorodzinnych.
Walka ze smogiem na własnym podwórku?
Budowa domu jednorodzinnego przestała być tylko realizacją marzeń. Projektując nowy budynek, trzeba mieć na względzie z jednej strony ochronę domowników przed zewnętrznymi zanieczyszczeniami, a z drugiej minimalizowanie oddziaływania inwestycji na środowisko. Świadome decyzje w zakresie wyboru technologii budowy, a przede wszystkim wyposażenia domu w odpowiednią izolację oraz instalację grzewczą, mogą przyczynić się do redukcji szkodliwych emisji. Inwestując w energooszczędne technologie w budynkach, można zredukować emisję aż 3,3 milionów ton CO2 do atmosfery. W jaki sposób budować, aby zapewnić sobie dobrą jakość powietrza przy jednoczesnym zachowaniu standardów ochrony środowiska?
Najpierw działka, potem projekt
Technologia prefabrykowana, szkielet drewniany, ściany z bloczków silikatowych lub keramzytowych – współczesny inwestor ma ogromny wybór, jeśli chodzi o technologie. Przy zachowaniu odpowiednich wymogów technicznych (określonych np. przez standard MULTICOMFORT) wszystkie one mogą posłużyć budowie domu niskoenergetycznego gwarantującego właściwy mikroklimat wnętrz oraz dobrą jakość powietrza. Ważny jest początek, czyli kompleksowe opracowanie projektu architektonicznego w oparciu o właściwe warstwy budowalne. – Projekt domu niskoenergetycznego powstaje z uwzględnieniem orientacji względem stron świata oraz położenia konkretnej działki budowlanej. Wszystko po to, aby maksymalnie wykorzystać jej potencjał. Ważne, aby już na etapie projektowania planowa wszystkie rozwiązania technologiczne, jak np. grubość warstwy ociepleniowej lub wentylacja mechaniczna z rekuperacją – wyjaśnia Piotr Wereski, Habitat Technical Manager w Grupie Saint-Gobain i dodaje – Często słyszymy o projektach domów tradycyjnych dostosowywanych do standardu energooszczędnego lub pasywnego. Praktycznie niemożliwe jest zaprojektowanie domu niskoenergetycznego w zgodzie ze stylistyką architektury polskich przedmieść, bez uwzględnienia uwarunkowań działki budowalnej. Dom niskoenergetyczny to złożony organizm, w którym jeden element wpływa na funkcjonowanie drugiego, a żaden z nich nie może być przypadkowy.
Zatrzymaj ciepło w domu
Najprostszym sposobem walki ze smogiem jest minimalizowanie energii koniecznej do ogrzania zimą lub chłodzenia latem domu, a tym samym ograniczenie emisji. Dlatego też kluczowym elementem konstrukcji domu niskoenergetycznego są wielowarstwowe, odpowiednio i szczelnie zaizolowane przegrody zewnętrzne.. Dla optymalnych efektów izolacja o niskim oporze dyfuzyjnym dla pary wodnej powinna być układana w sposób najbardziej ciągły, jako nieprzerwana struktura otulającą przegrody domu. Wyeliminowanie wszelkich mostków cieplnych gwarantuje ograniczenie ucieczki ciepła. Wysoki poziom szczelności budynku umożliwia utrzymanie optymalnych temperatur – komfortowego chłodu latem i ciepła zimą oraz odpowiednie zarządzanie wilgocią wewnątrz przegród wewnętrznych, co wpływa na trwałość konstrukcji i eliminację zagrożeń w postaci np. pleśni i grzybów. Szczelność budynku powinna być mierzona zgodnie z normą PN-EN 13829. W czasie testu tzw. BLOWER DOOR jesteśmy w stanie wyeliminować wszystkie nieszczelności i ostatecznie potwierdzić szczelność. Szczególną uwagę należy poświęcić minimalizacji nieszczelności instalacyjnych, czyli tych powstających na przejściach instalacji elektrycznych, wodno–kanalizacyjnych, czy wentylacyjnych. Rozwiązaniem zapewniającym zarówno termoizolację, jak i szczelność powietrzną budynku oraz właściwe zarządzanie wilgocią w przegrodach zewnętrznych jest system ISOVER Vario®Xtra. Szczelność przegród ma ogromne znaczenie zimą. Im niższa temperatura, tym więcej ciepła grawitacyjnie ucieka przez źle zaizolowane ściany oraz dach, potrzeba więcej energii w celach grzewczych, a to powoduje wzrost kosztów i zanieczyszczenie powietrza, a co za tym idzie – również smog.
Filtruj powietrze i oddychaj pełną piersią
O ile izolacja pomaga nam zaoszczędzić na kosztach ogrzewania i zmniejszyć emisję, o tyle wentylacja mechaniczna z systemem filtrów gwarantuje wewnątrz domu stały obieg czystego powietrza. System wentylacji mechanicznej przede wszystkim zapewnia jednolite rozprowadzenie czystego powietrza i jego wymiany. To rozwiązanie powinno zostać uwzględnione już na etapie projektu wstępnego (koncepcyjnego). Mechaniczna wentylacja z rekuperacją pozwala regulować napływające i wyrzucane na zewnątrz powietrze bez konieczności wietrzenia, a co za tym idzie utraty ciepła. Odzysk ciepła za pomocą rekuperatora pozwala ogrzać zimne powietrze pobierane z zewnątrz, przy wykorzystaniu energii powietrza usuwanego, ogrzanego za nasze pieniądze. To rozwiązanie odpowiada poza tym za dobrą jakość powietrza, która stanowi podstawę zdrowego mikroklimatu. – Przy zastosowaniu odpowiednich czujników możemy zagwarantować utrzymanie właściwej wilgotności i zawartości CO2. System wymiennych filtrów pozwala oczyścić powietrze, czyniąc dom przyjaznym nie tylko dla alergików. Prozdrowotne działanie systemu warto uzupełnić materiałami o podobnym pozytywnym wpływie, jak płyty gipsowo-kartonowe RIGIPS PRO Activ’Air pochłaniające formaldehyd z powietrza pochodzący z elementów wyposażenia np. mebli, wykładzin itp. – mówi Piotr Wereski, Habitat Technical Manager w Grupie Saint-Gobain.
Weryfikacja i realizacja projektu
Wentylacja mechaniczna z rekuperacją, tak jak i pompy ciepła sprawdzają się głównie w budynkach o małym zapotrzebowaniu na ogrzewanie tzn. dobrze i prawidłowo zaizolowanych, bez mostków termicznych oraz szczelnych powietrznie. Izolacja przegród, wentylacja mechaniczna z rekuperacją i wykończenie wnętrz już na poziomie projektu powinny być postrzegane jako współgrająca całość. – Projekty musi uwzględniać warstwy budowalne wykorzystujące efektywne energetycznie rozwiązania. W przypadku domów w standardzie MULTICOMFORT opracowane projekty uwzględniające lokalizację zostają zweryfikowane przez Krajową Agencją Poszanowania Energii w kontekście spełnienia wymogów technicznych. Tylko taka pozytywna recenzja powinna być podstawą do rozpoczęcia prac budowlanych – mówi Janusz Łyczko, Lider Programu MULTICOMFORT i dodaje – Realizację projektu należy powierzyć firmie doświadczonej w stosowaniu nowoczesnych technologii wznoszenia domów niskoenergetycznych, wyposażanych w ekologiczne źródła energii. Warto również pamiętać o tym, aby na etapie prac przeprowadzane zostały testy badające jakość wykonania kolejnych etapów. Każdy dom powinien zostać sprawdzony pod kątem szczelności powietrznej zewnętrznej powłoki budynku. Tego rodzaju testy są uwzględniane w procesie certyfikacji MULTICOMFORT.
