Filtry koszowe (in. filtry siatkowe) należą do grupy urządzeń filtracyjnych, służących do separacji cząstek stałych, którymi zanieczyszczone są ciecze lub gazy. Budowa filtrów tego typu umożliwia kumulację zanieczyszczeń na rozciągniętej powierzchni filtracyjnej sita, dzięki czemu szczególne zastosowanie znajdują przy filtracji cieczy charakteryzujących się wysoką lepkością i dużą liczbą zanieczyszczeń mechanicznych.
Filtry koszowe stosowane są w wielu gałęziach przemysłu, często w celu ochrony pomp, zaworów pomp, eliminatorów czy mierników. Powszechnie używa się ich w przemyśle spożywczym, gdzie znajdują zastosowanie w rozlewniach napojów, również alkoholowych, do filtracji olejów jadalnych, syropów czy soków. Używa się ich także w wielu innych gałęziach przemysłu, m.in. rolno-spożywczym, ciepłowniczym, naftowym czy energetycznym. Filtrów koszowych używa się również w gospodarstwach domowych, najczęściej do filtrowania wody deszczowej.
Mechanizm działania filtrów tego typu opiera się o prostej zasadzie zatrzymywania cząstek zanieczyszczających ciecz lub gaz na powierzchni perforowanego elementu lub siatki drucianej znajdującej się wewnątrz filtra. Jeżeli filtr wyposażony jest w końcówki „blow-off”, umożliwia to jego automatyczne samooczyszczanie, bez konieczności usuwania go z obudowy na czas czyszczenia.
Wśród filtrów koszowych wyróżnia się dwa główne typy:
- typ koszowy T – stosowany najczęściej do oczyszczania cieczy;
- typ koszowy Y – występujący najczęściej w układach parowych.
Filtry koszowe podzielić można również na pojedyncze, które są stosowane w miejscach, gdzie dopuszczalne jest zatrzymanie przepływu w filtrze w celu jego wyczyszczenia oraz zdwojone (duplex), wykorzystywane tam, gdzie zatrzymanie strumienia przepływającego przez filtr jest niemożliwe lub wysoce niepożądane. W filtrach typu duplex, w trakcie czyszczenia jednego z koszy, strumień pary lub cieczy przepływa przez drugi filtr. Oba rodzaje filtrów można z powodzeniem montować w pozycji poziomej i pionowej. Ich obudowy wykonywane są z różnego rodzaju materiałów, takich jak stal kwasoodporna, żeliwo sferoidalne czy tytan. Jeżeli istnieje taka konieczność, filtry mogą zostać wyposażone w płaszcz grzewczy, chroniący przed spadkiem temperatury wewnątrz niego.
Do największych zalet filtrów tego typu należą przede wszystkim stosunkowo niewielkie rozmiary, łatwość obsługi oraz czyszczenia, a duża powierzchnia kosza filtracyjnego wpływa korzystnie na wydajność filtra.