W Politechnice Gdańskiej działalność w obszarze techniki chłodniczej została zainaugurowana w roku akademickim 1947/48. W tym właśnie roku na Wydziale Mechanicznym wykłady z urządzeń chłodniczych rozpoczął mgr inż. Roman Lipowicz (Fot. 1.). Od roku akademickiego 1949/50 wykłady z chłodnictwa były prowadzone również na Wydziale Budowy Okrętów.
 |
| Fot.1. Prof. inż. Roman Lipowicz |
W dniu 1 lutego 1953 roku na Wydziale Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej została utworzona Katedra Chłodnictwa, a jej kierownictwo władze uczelni powierzyły R. Lipowiczowi, któremu nadano tytuł zastępcy profesora. Była to pierwsza Katedra Chłodnictwa w Polsce! W roku 1956 w wyniku reorganizacji wydziałów, katedra ta została przeniesiona na Wydział Budowy Maszyn, a dotychczasowy jej kierownik otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego, co miało miejsce w grudniu 1962 roku. Wykłady z chłodnictwa prowadzone były w tym okresie na Wydziale Budowy Maszyn, Wydziale Mechaniczno-Technologicznym oraz na Wydziale Budowy Okrętów, zarówno na studiach dziennych, jak i na studiach wieczorowych, na poziomie magisterskim i inżynierskim.
W roku 1969, w okresie kolejnej reorganizacji struktury uczelni, Katedrę Chłodnictwa przemianowano na Zakład Chłodnictwa, który wszedł w skład Instytutu Techniki Cieplnej. Kierownikiem Zakładu został doc. dr inż. Antoni Chłopecki. W roku 1970 profesor Roman Lipowicz, kierownik byłej Katedry przeszedł na emeryturę.
Równolegle z działalnością dydaktyczną, prowadzone były przez pracowników katedry prace naukowo-badawcze. Początkowo były to prace o charakterze ekspertyz technicznych z dziedziny chłodnictwa morskiego i lądowego. Następnie przystąpiono do prac projektowych. Między innymi opracowywano prototypowe projekty sztucznych lodowisk (w tym okresie był to jedyny zespół w kraju projektujący tego typu obiekty, a tworzyli go: prof. R. Lipowicz, mgr inż. B. Kallnik, mgr inż. W. Korczak i in.), które czynne są do dnia dzisiejszego.
W 1968 roku Zakład uzyskał część powierzchni w hali Laboratorium Maszynowego, w którym przystąpiono do tworzenia laboratorium chłodniczego, przewidzianego zarówno do celów dydaktycznych, jak i do prowadzenia prac naukowo–badawczych. Dzięki temu w 1969 roku podjęto w znacznie szerszym zakresie prace tego typu, oparte na pomiarach laboratoryjnych. Podniesieniu kwalifikacji kadry i nabyciu odpowiedniego doświadczenia służyły, obok licznych staży krajowych, wyjazdy zagraniczne, między innymi 3-miesięczny pobyt kierownika Zakładu w Instytucie Chłodnictwa w Trondheim (Norwegia). Z kolei Ryszard Blaszewski przez okres 10 miesięcy przebywał na stażu w Moskiewskim Instytucie Maszyn Chemicznych i w Leningradzkim Instytucie Maszyn Przemysłu Chłodniczego (u prof. G.N. Daniłowej), Bogumił Stencel przez dwa lata w Odeskim Instytucie Przemysłu Chłodniczego (u prof. W.S. Martynowskiego), a Jerzy Iwicki odbył roczny staż w firmach Grasso i Grenco w Holandii, a następnie 1,5-roczny staż w Centralnym Ośrodku Chłodnictwa w Krakowie. Na początku lat 70-tych XX wieku, stypendium Humboldta uzyskali dwaj pracownicy zespołu, dr inż. R. Blaszewski i dr inż. J. Iwicki, w ramach którego prowadzili badania wymiany ciepła podczas procesu wrzenia w przepływie syntetycznych czynników chłodniczych w ośrodku w Karlsruhe.
Jak już wspomniano, od roku 1968 rozpoczął się okres szybkiej rozbudowy laboratorium chłodniczego, co w stosunkowo krótkim okresie pozwoliło stworzyć bazę umożliwiającą prowadzenie kompletu przewidzianych programem studiów ćwiczeń laboratoryjnych dla studentów specjalizacji chłodnictwo, a ponadto wykonywanie szeregu prac naukowych o charakterze doświadczalnym. W tym czasie na uwagę zasługiwało stanowisko przeznaczone do badania chłodniczych wymienników ciepła, głównie chłodnic powietrza. Umożliwiało ono prowadzenie badań w zmiennych warunkach: temperatury, wilgotności, prędkości przepływu powietrza, obciążenia cieplnego itd. Przy badaniu chłodnic powietrza, dzięki zastosowaniu chłodnicy pomocniczej pracującej przy nieco niższej temperaturze parowania, na powierzchni chłodnicy badanej nie osadzał się szron (obieg powietrza w tym przypadku był zamknięty). Przy budowie tego stanowiska zastosowano wiele oryginalnych rozwiązań, m. innymi termometr całkujący przeznaczony do pomiaru temperatury w polu o nierównomiernej prędkości i temperaturze. Kompleksowe badania cieplno-przepływowe wykonano dla wielu prototypów chłodnic produkcji krajowej tamtego okresu, a między innymi typu CLx, CWx, CPx, PCHL.
Potrzeba intensyfikacji wymiany ciepła w zamrażarkach płytowych od strony wrzącego czynnika chłodniczego oraz poprawa rozkładu temperatury dały asumpt do prowadzenia prac, które podjęto w roku 1972 w zakresie dynamiki przepływów i wymiany ciepła (J. Iwicki, A. Piotrzkowski, A. Chłopecki). Badania te dotyczyły problemów podstawowych z tej dziedziny i prowadzone były na specjalnie do tego celu zbudowanym stanowisku. Efektem prac badawczych prowadzonych zarówno w oparciu o własną bazę laboratoryjną, jak i podczas stażów naukowych w znaczących ośrodkach zagranicznych były przygotowane przez pracowników Zespołu prace doktorskie, i tak w ujęciu chronologicznym były to:
• Antoni Chłopecki: Odparowanie w cienkich warstwach na rurach pionowych (obrona pracy:10.10.1964 r.),
• Zbigniew Huelle: Niemechaniczny sposób intensyfikacji procesu wymiany ciepła w wymiennikach gazowych (23.01.1965 r.),
• Marian Czapp: Wpływ chropowatości i kierunku opromieniowania na kierunkowość refleksji powierzchni metalowych (16.12.1967 r.),
• Ryszard Blaschke-Blaszewski: Dynamika wymiany ciepła przy wrzeniu czynników chlorowcopochodnych (tzw. freonów) wewnątrz rur poziomych, a w szczególności freonu 22 (25.04.1970 r.),
• Bogumił Stencel: Analiza pracy chłodniczej baterii termoelektrycznej w zastosowaniu do klimatyzacji powietrza (26.09.1973 r.),
• Jerzy Iwicki: Badanie procesu wnikania ciepła do freonu 22 przy wrzeniu podczas przepływu przez poziomy kanał prostokątny (31.05.1978 r.),
• Zenon Bonca: Badanie wnikania ciepła przy skraplaniu freonu 22 na zewnętrznej powierzchni rur ożebrowanych (13.03.1985 r.),
• Waldemar Targański: Badania wrzenia w przepływie zaolejonych czynników chłodniczych w rurach o rozwiniętej powierzchni wewnętrznej (7.01.2004 r.).
W roku 1979 nastąpiła kolejna reorganizacja Wydziału Budowy Maszyn i wówczas powstał Zakład Chłodnictwa i Klimatyzacji, przynależny organizacyjnie do Instytutu Techniki Cieplnej, a jego kierownikiem został doc. dr inż. Wiktor Wasiluk. W 1983 roku przestała istnieć struktura instytutowa na wyżej wymienionym wydziale, i utworzono katedry, w tym Katedrę Techniki Cieplnej, której kierownikiem został prof. dr hab. inż. Wiesław Pudlik, a od 2000 jest nim prof. dr hab. inż. Jan Stąsiek. Od 1994 roku w ramach tej Katedry istniał Zespół Chłodnictwai Klimatyzacji, początkowo kierowany przez dr inż. Bogumiła Stencla, a w latach 2000-2010 przez dr inż. Zenona Boncę, doc. PG. W roku 2010 miejsce miała kolejna reorganizacja Wydziału Mechanicznego, a jej efektem było powstanie Katedry Energetyki i Aparatury Przemysłowej, z kolei w ramach tej jednostki organizacyjnej utworzony został Zakład Termodynamiki, Chłodnictwa i Klimatyzacji.
W 60-letniej historii nauczycielami akademickimi tworzącymi zespół chłodnictwa byli (w układzie chronologicznym): prof. nadzw. Roman LIPOWICZ (1947-1970), dr inż. Zbigniew HUELLE (do 1965 r.), dr hab. inż. Marian CZAPP prof. Politechniki Koszalińskiej (1960 – 1970, od 1.10.1970 roku na stanowisku docenta w WSI w Koszalinie), dr inż. Bogumił STENCEL (1964 – 1998), dr inż. Ryszard BLASZEWSKI (1964-1992), mgr inż. Wojciech BINKOWSKI (1964 – 1989), dr inż. Piotr KUBSKI (1965 – 1969), dr inż. Jerzy IWICKI (1965 – 1992), doc. dr inż. Antoni CHŁOPECKI (1967 – 1991), dr inż. Zenon BONCA (od 1975 r.), mgr inż. Waldemar TARGAŃSKI (od 1996 r.). Przy okazji warto wspomnieć, że dr inż. Z. Huelle po rozstaniu się w 1965 roku z Politechniką Gdańską, podjął pracę w firmie Danfoss w Danii, gdzie w krótkim czasie awansował na stanowisko kierownika laboratorium. Tam też prowadził badania zasilania parownika wężownicowego, na podstawie których wykazał istnienie tzw. minimalnego sygnału stabilnego (MSS), wielkości niezwykle ważnej dla opisu teorii działania termostatycznego zaworu rozprężnego, a także nowej generacji zaworów elektronicznych. Jest to istotny wkład w poznanie zjawisk towarzyszących współpracy parownika i zaworu rozprężnego, publikowany w literaturze światowej, dotyczącej tej problematyki.
W momencie podejmowania pracy przez współautora tego opracowania (Z. Boncy) w Zespole Chłodnictwa, a miało to miejsce jesienią w roku 1975, była to jedna z najaktywniejszych badawczo grup na Wydziale Budowy 194 4/2013 technika chłodnicza i klimatyzacyjna informacje ogólne Maszyn PG. Osoby stanowiące ten niezwykle dynamiczny Zespół przedstawia fotografia 2. Obecnie w nowej strukturze Katedry, Zakład Termodynamiki, Chłodnictwa i Klimatyzacji tworzą: prof. dr hab. J. Stąsiek (kierownik); dr inż. Z. Bonca, doc. PG; dr inż. M. Jaskólski; dr inż. T. Szymański; dr inż. W. Targański oraz dr inż. M. Wierzbowski.
 |
A oto ważniejsze prace naukowo-badawcze wykonane w różnych latach istnienia Zespołu Chłodnictwa na Politechnice Gdańskiej, a były to:
• projekty i realizacje sztucznych lodowisk pod kierunkiem prof. R. Lipowicza w następujących miastach: Bydgoszcz, Kraków, Nowa Huta, Tarnów, Warszawa, Krynica, Opole, Nowy Targ, Sosnowiec oraz Gdańsk Oliwa (lata 1952 – 1970);
• badania cieplne klimatyzatorów półprzewodnikowych (B. Stencel, A. Chłopecki, Z. Bonca, S. Wysokiński – CTO Gdańsk, OBR „BUMAR ŁABĘDY”, 1976 – 1980);
• opracowanie wytycznych optymalizacyjnych dla nowej generacji aparatury chłodniczej w aspekcie wymiany ciepła (R. Blaszewski, A. Chłopecki, W. Binkowski, K. Kalinowski, A. Nowak, S. Wójcik, Z. Bonca, S. Wysokiński), Problem węzłowy 05.10 (1976 – 1981);
• raport o stanie chłodnictwa w gospodarce żywnościowej (R. Blaszewski, Z. Bonca – CEBEA Kraków, 1985);
• badania wymiany ciepła i spadków ciśnienia podczas przepływu wrzących freonów i ich mieszanin z olejami w rurach poziomych (R. Blaszewski, J. Mikielewicz, S. Wysokiński), CPBP 02.06 (1986 – 1990);
• badania wymiany ciepła w procesie skraplania freonów na zewnętrznych powierzchniach poziomych pęczków
rur ożebrowanych (Z. Bonca, J. Mikielewicz, S. Wysokiński), CPBP 02.06 (1986 – 1990);
• metodologia badań jedno- i wielostopniwych obiegów chłodniczych (A. Chłopecki), CPBP 02.06 (1986 – 1987);
• intensyfikacja wymiany ciepła w wymiennikach z rurami śrubowo profilowanymi (J. Iwicki, J. Mikielewicz), CPBP 02.06 (1986 – 1990);
• badania stanu zawilgocenia i stopnia przemarzania ścian, stropów, posadzek oraz projekty naprawcze dla chłodni w następujących miastach: Bydgoszcz, Chrzanów, Częstochowa, Ełk, Koszalin, Toruń, Tosiek, Władysławowo, Włocławek, Wrocław, Zielona Góra (A. Chłopecki, B. Stencel, J. Iwicki, W. Jasiński, T. Madaj, S. Wysokiński, lata 1986 – 1990);
• badania prototypów aparatów chłodniczych (R. Blaszewski, Z. Bonca, B. Stencel, S. Wysokiński):
a) skraplacz natryskowo-wyparny typ SND-150A (1985),
b) skraplacz płaszczowo-rurowy typ SLMr-125 (1985),
c) agregat do chłodzenia wody typ ASW-213 (1986),
d) skraplacz natryskowo-wyparny typ SWU-400 (1987),
e) parownik płaszczowo-rurowy typ MPŻ-10 (1987), f) skraplacz płaszczowo-rurowy zbiornikowy typ K15-70 (1988).
• urządzenia termoelektryczne (B. Stencel, S. Wysokiński):
a) chłodniczo-grzejne dla zrzutowej kapsuły ratunkowej pojazdu specjalnego (1988),
b) termostat dla zakresu temperatur –40 do +50oC (1993),
c) urządzenie kaskadowe-trzystopniowe dla temperatur pracy +25/-55oC (1994).
Realizacja tych prac nie byłaby możliwa, gdyby nie ogromne zaangażowanie, wiedza i umiejętności praktyczne naszej chłodniczej „złotej rączki” inż. Stanisława Wysokińskiego.
 |
| Fot. 3 Elementy zdemontowanej instalacji chłodniczej w Laboratorium Maszynowym |
Z uwagi na istotne zmiany zachodzące w naszej gospodarce po roku 1990 i fakt powolnego zamierania rodzimej produkcji sprzętu chłodniczego, osłabły nasze kontakty z firmami, z którymi poprzednio współpraca ta była ścisła, a niewątpliwie jedną z nich było Przedsiębiorstwo Budowy Urządzeń Chłodniczych „PBUCH” w Gdyni. Z żalem postrzegamy dzisiaj historię największego przedsięwzięcia lat osiemdziesiątych, dotyczącego wzmocnienia naszej bazy laboratoryjnej, a była nim instalacja chłodnicza przeznaczona do prowadzenia kompleksowych badań cieplno–przepływowych aparatów chłodniczych strony niskiego ciśnienia (czynnikowych i solankowych) o wydajności chłodniczej od 43 kW w temperaturze –45oC (układ dwustopniowy) do ok. 360 kW w temperaturze parowania –5oC przy ciśnieniowym lub pompowym (dla liczb recyrkulacji n = 1 do 7) ich zasilaniu czynnikiem R22. Układ ten zaprojektowany i zbudowany ogromnym wysiłkiem całego zespołu, przy wsparciu wybrzeżowego środowiska chłodników, niestety nie znalazł racji bytu w nowej rzeczywistości (Fot. 3).
Aktualnie w dość skromnym zespole osobowym, w obszarze techniki chłodniczej prowadzone są prace badawcze związane ze skutkami energetycznymi i eksploatacyjnymi wprowadzania do stosowania nowych czynników w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych i pompach ciepła, badania wpływu obecności olejów mieszalnych z nowymi, bezchlorowymi czynnikami syntetycznymi na proces wrzenia w przepływie, badania skraplania czynników syntetycznych na pęczkach rur (Z. Bonca), badania odzysku ciepła w systemach chłodniczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (W. Targański).
 |
| Fot. 4 Uniwersalne stanowisko dydaktyczne przeznaczone do badań konwencjonalnych i elektronicznych elementów automatyki chłodniczej (projekt: W. Targański) |
Od początku kształcenia w dziedzinie chłodnictwa na Politechnice Gdańskiej, wydanych zostało i obronionych ponad 1100 prac dyplomowych. Były one wykonywane na studiach: magisterskich i inżynierskich dziennych, inżynierskich wieczorowych i zaocznych, magisterskich eksternistycznych, podyplomowych oraz na zaocznych uzupełniających studiach magisterskich. Nasi absolwenci zajmują znaczące stanowiska w wielu firmach i ośrodkach branżowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.
Od początku lat 90-tych w planie studiów magisterskich Wydziału Mechanicznego Politechniki Gdańskiej, na kierunku kształcenia Mechanika i Budowa Maszyn, w ramach profilu „Systemy, Maszyny i Urządzenia Energetyczne”, do roku ak. 2010/2011 prowadzona była unikalna w kraju specjalność „Systemy, Urządzenia Chłodnicze i Klimatyzacyjne”. W takiej ofercie połączenia chłodnictwa i klimatyzacji była to druga po Politechnice Krakowskiej specjalność prowadzona w uczelniach technicznych w Polsce. W ramach cyklu kształcenia studenci mieli możliwość wysłuchania bogatej oferty przedmiotów obowiązkowych, takich jak: Chłodnictwo, Klimatyzacja, Podstawy systemów chłodniczych i klimatyzacyjnych, Współczesne techniki zamrażania, Automatyka chłodnicza i klimatyzacyjna, Wentylacja przemysłowa, Sprężarki chłodnicze, oraz przedmiotów wybieralnych, takich jak: Kriotechnika, Urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne, Chłodnictwo i klimatyzacja okrętowa, Racjonalizacja wykorzystania energii w systemach chłodniczych i klimatyzacyjnych, Techniki niskotemperaturowe w medycynie, Automatyka w technice cieplnej, chłodniczej i klimatyzacyjnej. W celu zapewnienia wysokiego poziomu kształcenia, systematycznie modernizowano stanowiska dydaktyczne. Jednym z ostatnio wykonanych jest uniwersalne stanowisko przeznaczone do badań konwencjonalnych i elektronicznych elementów automatyki chłodniczej, które pokazano na fotografii 4.
O wysokim poziomie przygotowywanych prac dyplomowych mogą świadczyć między innymi wyróżnienia zdobywane przez naszych absolwentów w kolejnych edycjach ogólnopolskiego konkursu na najlepszą pracę dyplomową z zakresu chłodnictwa i klimatyzacji, wykonaną i obronioną w krajowej wyższej uczelni technicznej, a organizowanego od 2001 roku przez Sekcję Chłodnictwa i Klimatyzacji SIMP w Warszawie. W I edycji tego konkursu pierwsze wyróżnienie zdobył nasz absolwent inż. Rafał MATERA („Analiza techniczno-ekonomiczna wykorzystania ciepła skraplania jako dolnego źródła ciepła sprężarkowej pompy ciepła na przykładzie wybranego obiektu”), z kolei w drugiej edycji w roku 2002, na trzy nagrodzone prace, pierwsze wyróżnienie zdobył inż. Piotr KASZUBOWSKI („Analiza techniczno-ekonomiczna systemów chłodzenia stosowanych w supermarketach”), natomiast wyróżnienie mgr inż. Tomasz PIETRUCHA („Projekt zdecentralizowanego systemu chłodzenia dla Zakładów Przetwórstwa Mięsno-Drobiowego „SKIBA” w Chojnicach”). W trzeciej edycji tego konkursu w roku 2003, trzecią nagrodę zdobył mgr inż. Tomasz DEMKO („Projekt systemu chłodzenia w układzie amoniak-lód binarny, jako alternatywy dla bezpośredniego odparowania czynnika R 22, na przykładzie wybranego obiektu”).
 |
| Fot. 5 Osoby zaangażowane w organizację i przeprowadzenie drugiej edycji WARSZTATÓW z POMP CIEPŁA w Katedrze Energetyki i Aparatury Przemysłowej wiosną 2011 roku, są to od lewej strony: mgr inż. G. Łukasik (Buderus), doc. dr inż. Z. Bonca, mgr inż. A. Koniszewski (Buderus), mgr inż. P. Jasiukiewicz (Buderus) oraz dr inż. W. Targański [wg ”Buderus Kurier”, nr 29, marzec 2011] |
W konkursach prac dyplomowych organizowanych przez Krajowe Forum Chłodnictwa, w I edycji w roku 2004 nagrodę II stopnia uzyskał mgr inż. Sławomir GAWLIK („Projekt koncepcyjny optymalnej konstrukcji parownika powietrznego dla sprężarkowej pompy ciepła, przeznaczonej do ogrzewania wolnostojącego budynku mieszkalnego”). W następnej, II edycji tego konkursu w roku 2006 nagrodę I stopnia (główną) zdobył mgr inż. Dawid GLINIECKI („Studium projektowe wraz z analizą techniczno-ekonomiczną nowoczesnej wielokomorowej, przenośnej dojrzewalni bananów pracującej z wykorzystaniem cieplnego przetwornika cyfrowo-analogowego i systemu „free coolig””). W tej samej edycji nagrodę II stopnia zdobył mgr inż. Dominik STANISZEWSKI (Analiza techniczno-ekonomiczna odzysku ciepła w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w termostatyczne i elektroniczne zawory rozprężne, na przykładzie wybranej instalacji”). W trzeciej Edycji Konkursu KFCH w roku 2007 nagrodę II stopnia uzyskał mgr inż. Michał GLIŃSKI („Analiza techniczno-ekonomiczna zastosowania amoniaku lub alternatywnie czynnika syntetycznego do modernizacji instalacji chłodniczej w mleczarni, na przykładzie wybranego obiektu”). W tej samej edycji nagrodę Fundacji PROZON zdobył inż. Daniel BAGIŃSKI („Projekt systemu chłodzenia dla średniej wielkości chłodni składowej, oparty na dwutlenku węgla (R744) jako płynie roboczym, na przykładzie wybranego obiektu”). W roku 2009 nagrodę II stopnia w X Konkursie im. Prof. Romualda Szczęsnego przyznawaną przez Prezydenta Miasta Gdynia uzyskała inż. Elżbieta ŻMUDA („Projekt koncepcyjny systemu chłodzenia nie dotlenionego mózgu noworodka dla jego utrzymania w warunkach tzw. umiarkowanej hipotermii”). W kolejnej, XI-ej edycji tego konkursu w roku 2011 do puli finałowej zakwalifikowana została praca mgr. Michała WAJMANA („Analiza techniczno-ekonomiczna zastosowania w systemach ogrzewania i chłodzenia sprężarkowych pomp ciepła, w których dolnym źródłem ciepła jest pionowy kolektor gruntowy, w warunkach Polski i Szwecji”).
Wobec dużego zainteresowania studentów wyborem prowadzonej przez nasz Zespół specjalności, zapewnienie wysokiego poziomu kształcenia stało się w ostatnich latach jej istnienia zadaniem priorytetowym naszej działalności. W jej ramach powołano do istnienia internetową stronę specjalności (http://www.specjalnoscchk.odt.pl). Drugim celem, który z sukcesem realizujemy od połowy lat 90-tych jest dostarczanie informacji o najnowszych osiągnięciach w dziedzinie chłodnictwa i klimatyzacji, a także o problemach eksploatacji stosowanych urządzeń. Wyrazem tego jest redagowanie czasopisma „Technika Chłodnicza i Klimatyzacyjna”, które na rynku polskich czasopism naukowo-technicznych jest obecne już od 20 lat (do końca marca 2013 roku ukazało się 205 jego numerów). Zespół redakcyjny pisma tworzą m. innymi pracownicy zespołu chłodnictwa i klimatyzacji PG, a także absolwenci naszej specjalności (np. K. Kalinowski, D. Butrymowicz, P. Jasiukiewicz, A. Koniszewski, M. Wajman, R. Andrzejczyk i in.). W 1997 roku działalność ta została rozszerzona o wydawanie specjalistycznej biblioteki, która obecnie ukazuje się w dwóch seriach wydawnictw książkowych i obejmuje już 22 oryginalne tytuły, stanowiąc wiodącą bibliotekę branżową nie tylko w Polsce, ale i poza jej granicami. W obu przypadkach wydawcą jest gdańska firma MASTA, prowadzona również przez absolwentów naszej specjalności (J.Stachowiak, G. Matulewicz).
Warto w tym miejscu przywołać najważniejsze tytuły książkowe, będące oryginalnymi i jednocześnie unikalnym opracowaniami nie tylko na skalę krajową, a są to m. innymi: Czynniki chłodnicze i nośniki ciepła (Praca zbiorowa), Odzysk ciepła w systemach wentylacji i klimatyzacji (W. Targański, Z. Bonca), Wentylacja użytkowa (T. Szymański, W. Wasiluk), Amoniakalne urządzenia chłodnicze – tom 1 i 2 (K. Kalinowski), 7-języczny słownik specjalistyczny CHŁODNICTWO + KLIMATYZACJA + WENTYLACJA (W. Targański, M. Kahsin), Termorenowacja budynków mieszkalnych (Z. Bonca), Wentylacja i klimatyzacja krytych pływalni, Nowe czynniki chłodnicze i nośniki ciepła – Poradnik (Praca zbiorowa), Odzysk ciepła w instalacjach chłodniczych i klimatyzacyjnych (D. Staniszewski, W. Targański).
Stworzenie tak bogatej biblioteki wydawnictw specjalistycznych jest niewątpliwie ogromnym osiągnięciem zespołu. Dowodem międzynarodowego uznania, zarówno wysokiego poziomu pisma „Technika Chłodnicza i Klimatyzacyjna”, jak i wydawanych przez wydawnictwo MASTA pozycji książkowych jest współpraca z Międzynarodowym Instytutem Chłodnictwa z siedzibą w Paryżu. W Biuletynie tej organizacji systematycznie omawiane są liczne, publikowane w „TCHiK” artykuły oraz wspomniane tytuły książkowe. Obecność publikacji z Polski w periodyku o zasięgu ogólnoświatowym jest niewątpliwie ogromnym osiągnięciem dla krajowego środowiska związanego z dziedzinami chłodnictwa, wentylacji, klimatyzacji i pomp ciepła.
 |
| Fot. 6. Widok budynku Laboratorium Maszynowego, siedziby Katedry Energetyki i Aparatury Przemysłowej (fot. K. Konke) |
Jest oczywiste, że uczelnia, w tym uczelnia techniczna i to z dużymi tradycjami, a taką jest Politechnika Gdańska, powinna starać się w swojej bieżącej działalności aktywnie oddziaływać na środowisko, tworzyć dla niego zaplecze intelektualne, a jednocześnie stanowić miejsce integrujące ludzi z danej dziedziny techniki w regionie, i szerzej w kraju. Przyjmując taki obowiązek, od 1999 roku w ówczesnej Katedrze Techniki Cieplnej, a obecnie Katedrze Energetyki i Aparatury Przemysłowej organizowane są seminaria problemowe z udziałem przedstawicieli wiodących krajowych i zagranicznych firm branżowych w ramach cyklu „Chłodnictwo, Wentylacja i Klimatyzacja XXI wieku”. Spotkania te adresowane są do studentów profilu energetycznego, pracowników uczelni, a także do wybrzeżowego środowiska specjalistów wymienionych w tytule cyklu dziedzin. Celem nadrzędnym seminariów, przez problemową propozycję tematyki spotkań, jest przybliżenie najnowszych rozwiązań technicznych oferowanych przez wiodące firmy branży, a także zwrócenie uwagi środowiska naukowo-badawczego na ważne aspekty eksploatacyjne. Spotkania te mają również istotny walor poznawczy w zakresie techniki stosowanej dla naszych studentów. Dotychczas odbyło się 58 takich seminariów, cieszących się sporym zainteresowaniem również w środowisku poza murami uczelni.
W ostatnim okresie organizujemy dla naszych studentów warsztaty poświęcone wykorzystaniu sprężarkowych pomp ciepła w ogrzewaniu budynków. Ich prowadzenie powierzyliśmy naszemu absolwentowi, mgr. inż. Piotrowi Jasiukiewiczowi, uznanemu specjaliście w dziedzinie stosowania wspomnianych urządzeń w systemach ogrzewania budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej, a ostatnio kościołów (Fot.5). Przedsięwzięcie to cieszy się dużym zainteresowaniem ze strony studentów (w semestrze letnim roku ak. 2012/2013 trwa trzecia ich edycja), wzbogacających dzięki temu swoją wiedzę na temat wykorzystania pomp ciepła w ogrzewnictwie, traktowanych jako odnawialne źródła ciepła.
 |
| Fot. 7. Wnętrze budynku Laboratorium Maszynowego |
Innym, niezwykle ważnym dla środowiska przedsięwzięciem realizowanym w Katedrze przez zespół chłodnictwa są szkolenia i egzaminy organizowane w ramach powołanego w dniu 17 listopada 2004 roku Ośrodka Egzaminacyjnego na Politechnice Gdańskiej w celu organizacji egzaminów przyznających świadectwa kwalifikacji osobom dokonującym napraw i prowadzącym obsługę urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła. Kierownikiem Ośrodka jest prof. dr hab. J. Stąsiek. Warto zauważyć, że do końca marca 2013 r. przeprowadzono szkolenia i egzaminy, w wyniku których ok. 1900 osób otrzymało takie świadectwo. Są to osoby zarówno z Trójmiasta, terenu Pomorza, ale również z południowych rejonów Polski. Od wielu lat Gdański Ośrodek jest jednym z najprężniej działających w tym zakresie w kraju, prowadząc zajęcia na wysokim merytorycznie poziomie, dzięki współpracy z uznanymi specjalistami z dziedziny chłodnictwa, pomp ciepła, klimatyzacji i im pokrewnych. Zespół szkoleniowy i egzaminacyjny tworzą: prof. M. Czapp, K. Kalinowski, J. Stachowiak, Z. Bonca, M. Białas, W. Targański, T. Hajduk, G. Mizera, P. Jasiukiewicz.
 |
| Fot. 8. Kierunek zmian oferty dydaktycznej Wydziału Mechanicznego, jak i ogólnie Politechniki Gdańskiej znajduje odzwierciedlenie w estetyce nowego logo Uczelni (po prawej) |
Podsumowując 60-letni okres obecności chłodnictwa w kształceniu i badaniach prowadzonych na Politechnice Gdańskiej, należy zwrócić uwagę na duży dorobek publikacyjny osób tworzących przedstawioną z skondensowanej formie historię, którą stanowią: bogaty zbiór artykułów i referatów o charakterze naukowym, a przede wszystkim w ostatnich latach technicznym i użytkowym; kilkanaście skryptów uczelnianych (np.: Okrętowe urządzenia chłodnicze, Chłodnictwo okrętowe, Automatyka chłodnicza i klimatyzacyjna, Wentylacja i klimatyzacja okrętowa, i inne); wiele oryginalnych tytułów książkowych; a nade wszystko znaczna ilość prac badawczych i ekspertyz wykonanych na rzecz firm i przedsiębiorstw, zarówno w regionie, jak i w kraju. Szczególnie działania podejmowane na rzecz szeroko rozumianej praktyki, a zatem techniki stosowanej są kierunkiem nakreślonym przez osobę prof. R. Lipowicza i jego następcę doc. A. Chłopeckiego.
Kierunek ten staramy się utrzymywać przez tworzenie ośrodka uznanego w regionie i kraju, zarówno w środowisku praktyków, jak i w ofercie edukacyjnej naszej uczelni. Niewątpliwie sprzyja temu miejsce naszej pracy, a jest nim piękny, odnowiony pod koniec lat 90-tych XX wieku budynek Laboratorium Maszynowego (Fot. 6 i 7), i świadomość, że w jego murach pracowało wielu wybitnych uczonych, m. in. w okresie międzywojennym prof. dr inż. E. Schmidt i dr inż. H. Kraussold, a po 1945 roku profesorowie: W. Wiśniowski, W. Około-Kułak, J. Madejski, Cz. Buraczewski, W. Pudlik.
