Fundament stanowi – dosłownie i w przenośni – podstawową warstwę nośną każdego obiektu. Znajdujące się pod ziemią konstrukcje mają bezpośredni wpływ na jakość energetyczną budynku oraz zachowanie komfortu cieplnego pomieszczeń wewnętrznych. Powszechnie szacuje się, że udział nieocieplonych ścian gruntowych we wszystkich stratach ciepła w obiektach mieszkalnych może wynosić nawet do 20-25%.
Izolacja fundamentów wymaga więc od fachowca zachowania ścisłego reżimu prac – ze względu na newralgiczne, trudne do późniejszej modyfikacji położenie, ewentualne błędy wykonawcze mogą później słono kosztować. W niniejszym poradniku przedstawimy poprawny montaż izolacji stropów i ścian fundamentowych.
Nim zejdziesz do podziemia
Zanim przystąpimy do właściwych prac budowlanych lub remontowych, warto przypomnieć sobie kilka faktów i zestawić je z krążącymi w powszechnym obiegu opiniami. Jedna z nich dotyczy m.in. zasadności oraz sposobu izolowania ścian fundamentowych w przypadku budynków pozbawionych piwnicy. Spotykaną czasem praktyką jest ocieplanie jedynie podłogi parteru na gruncie – norma zwalnia wówczas wykonawcę z obowiązku ocieplenia ściany fundamentowej do głębokości 1 metra poniżej poziomu terenu. Choć w określonych warunkach formalnie dozwolone, rozwiązanie to może prowadzić do tworzenia się kluczowego mostka cieplnego, powstającego na połączeniu podłogi i ściany zewnętrznej. Problem ten da się wyeliminować poprzez stosunkową niedużą inwestycję w postacji kompleksowej izolacji cieplnej ścian fundamentowych, płyt fundamentowych oraz podłóg na gruncie. Kluczem do sukcesu jest precyzja wykonania oraz dobór odpowiedniego materiału. – Ocieplanie fundamentów to specyficzna część prac wykonawczych. Ze względu na wilgoć przylegającego gruntu, warto używać rozwiązań o niskiej nasiąkliwości i małym podciąganiu kapilarnym – np. płyt z wełny kamiennej PAROC GRS 20, które skutecznie zabezpieczają konstrukcję przed podsiąkaniem wody, zarówno w zewnętrznej warstwie fundamentu, jak i pod nim. Otwarta struktura płyt pozwala na wysychanie budynku, odprowadzając wilgoć na zewnątrz i zachowując przy tym niski współczynnik przewodzenia ciepła λD = 0,035 W/mK – tłumaczy Adam Buszko, Szef Wsparcia Sprzedaży Paroc Polska. – Ponieważ poniżej poziomu gruntu przenikanie ciepła jest mniej intensywne, ocieplając ścianę fundamentową możemy zastosować mniejszą grubość, niż w przypadku części nadziemnej. Najważniejsze to to, aby zachować ciągłość izolacji termicznej w miejscu oparcia podłogi – dodaje.
Praca u podstaw, czyli jak ocieplić strop fundamentowy
Nim przystąpimy do wznoszenia ścian fundamentowych, na ławach fundamentowych wykonujemy poziomą izolację z papy na lepiku bitumicznym bądź izolacyjnej folii budowlanej. Fundamenty wylewamy na warstwie materiału drenażowego o grubości co najmniej 100 mm. Warstwę drenażową wprowadzamy także pod stopy fundamentowe, mając na uwadzę rozmieszczenie rur drenażowych. Jeśli mamy do czynienia z podatnym na akumulację wilgoci podłożem glinowym, mułowym bądź drobnym piaskiem, jako izolację powinniśmy zastosować włókninę o klasie użytkowej II oraz warstwę oddzielającą pod warstwę drenażową. W przypadku obciążeń do 20 kPa należy zastosować płytę gruntową PAROC GRS 20. Płyty układamy na mijankę, tj. tak, aby ich narożniki nie spotkały się w jednym punkcie, powodując tym samym powstawanie mostków termicznych. Elementy zbrojenia podpieramy na powierzchni co najmniej 100x100 mm, dbając by nie zostały wciśnięte w izolację termiczną. Studzienki i elementy instalacji kanalizacyjnej zabezpieczamy we właściwych pozycjach przed zalaniem betonem i opieramy na przygotowanej warstwie drenażowej. Po zalaniu szalunków betonem rury drenażowe układamy w taki sposób, aby ich krawędzie znalazły się co najmniej 150 mm pod ławą fundamentową. Na dalszym etapie prac zasypujemy obszar wokół drenażu i ław materiałem drenażowym do 300 mm powyżej górnej krawędzi rur. Aby zapobiec przechodzeniu drobnych cząstek i przyszłemu zamuleniu rur drenażowych, zaleca się zamontowanie wokół niej specjalnej włókniny.
Piwnica wolna od mostków, czyli jak ocieplać ściany fundamentowe
Ścianę fundamentową możemy wylać z betonu lub betonu zbrojonego, tudzież wymurować z gotowych, lekkich elementów, np. w postaci bloczków betonowych. Te ostatnie koniecznie wymagają otynkowania przed montażem izolacji termicznej – dokonujemy tego zarówno od strony zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Ściany fundamentowe przeznaczone do ocieplenia powinny być suche, nośne i – w przypadku ścian termomodernizowanych – pozbawione wszelkich nalotów pochodzenia organicznego. Podłoża wysoce chłonne gruntujemy specjalnym preparatem ograniczającym chłonność, a mało chłonne – środkiem zwiększającym przyczepność. Na zewnętrzne narożniki łączące płytę fundamentową i ścianę piwnicy nakładamy zaprawę tynkarską, a następnie – po wyschnięciu powierzchni – dwie warstwy pionowej membrany hydroizolacyjnej lub montowanej na zimno papy bitumicznej o wysokości ok. 500 mm, do połowy stopy fundamentowej. Płyty PAROC GRS 20 lub PAROC WAS 50 układamy od dołu i od krawędzi ścian, w sposób mijankowy, tj. z przesunięciem pionowych krawędzi. Metodę mijankową stosujemy również w przypadku narożników ścian. Co druga płyta z jednej ściany powinna wystawać poza narożnik na odległość równą grubości swojej oraz kleju, którym jest przyklejana, „zazębiając” się tym samym z płytami klejonymi po drugiej stronie narożnika i zwiększając wytrzymałość ocieplenia w tej strefie. Płyty dokładnie dociskamy do podłoża, dbając o to by pomiędzy ich krawędziami nie pojawiały się żadne szpary. Zabezpieczamy płyty termoizolacyjne łącznikami mechanicznymi – co najmniej dwoma, a najlepiej czterema na jedną płytę. Poziomnicą kontrolujemy, czy powierzchnia ocieplenia tworzy równą płaszczyznę. Izolację termiczną ścian fundamentowych kończymy 100 mm poniżej przewidywanej powierzchni gruntu. Na górnej powierzchni płyt nakładamy warstwę zaprawy cementowej, zachowując spadek skierowany na zewnąrz budynku. Po instalacji rur drenażowych zasypujemy wykop, zachowując przy tym kąt nachylenia ułożonej ziemi względem budynku o wartości co najmniej 1:20. Rury drenażowe łączymy na koniec z rurami odprowadzającymi do wód powierzchniowych.
Grunt, który znajduje się pod domem, zachowuje się niczym wielki, kapryśny piec kaflowy – w sezonie grzewczym pobiera i magazynuje ciepło z parteru, aby oddać je w lecie, kiedy nikt już z niego nie korzysta. Poprawne ocieplenie stropów i ścian fundamentowych przy pomocy sprawdzonych rozwiązań, takich jak wełna kamienna, to gwarancja nie tylko zwiększonej jakości energetycznej budynku, ale też komfortu mieszkaniowego jego użytkowników.
